Na podstawie ustawy o obywatelstwie polskim wprowadzono w życie nowe, korzystniejsze niż dotychczas zasady przyznawania cudzoziemcom polskiego obywatelstwa. Obecnie obcokrajowcy mogą uzyskać obywatelstwo polskie w dwojaki sposób: w wyniku decyzji Prezydenta RP (nadanie obywatelstwa) lub wojewody(uznanie za obywatela).
W przypadku uzyskania obywatelstwa na skutek decyzji Prezydenta RP kluczowa zmiana dotyczy charakteru decyzji Prezydenta – obecnie ma ona charakter całkowicie uznaniowy, to znaczy, że Prezydent może nadać obywatelstwo cudzoziemcowi w każdym przypadku. Uchylone przepisy dawały Prezydentowi taką dowolność tylko w szczególnych przypadkach, a zasadą była konieczność zamieszkiwania w Polsce przez co najmniej 5 lat.
Drugi sposób, który w praktyce będzie zapewne częściej wykorzystywany, to możliwość uzyskania obywatelstwa w wyniku wydania decyzji wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby, której dotyczy postępowanie w sprawie uznania cudzoziemca za obywatela polskiego. Tu z kolei uznaniowość decyzji jest całkowicie wyłączona a pozytywne załatwienie sprawy zależy od spełnienia określonych warunków. Są to:
• Przebywanie w Polsce co najmniej trzy lata na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub prawa stałego pobytu;
• posiadanie regularnego dochodu oraz tytułu prawnego do mieszkania;
• umiejętność posługiwania się językiem polskim (potwierdzona zdanym egzaminem państwowym lub świadectwem ukończenia szkoły)
Należy dodać, że okres wymaganego pobytu w Polsce ulega zmniejszeniu do dwóch lat, jeśli cudzoziemiec pozostaje co najmniej 3 lata w związku małżeńskim z polskim obywatelem. Także cudzoziemiec przebywający w Rzeczypospolitej przez 10 lat i posiadający w chwili składania wniosku wyżej wymienione zezwolenia, może ubiegać się o uznanie za obywatela polskiego. Cudzoziemcy niezadowoleni z decyzji wojewody mogą się odwołać do ministra spraw wewnętrznych.
Według nowych przepisów, nadanie obywatelstwa oraz uznanie za obywatela nie może być uzależnione od zrzeczenia się obywatelstwa innego państwa. Ustawa nie zakazuje także posiadania więcej niż jednego obywatelstwa (zasada wyłączności obywatelstwa polskiego).
Nowa ustawa podtrzymuje obowiązującą dotychczas zasadę ciągłości obywatelstwa polskiego. Oznacza ona, że osoby, które nabyły obywatelstwo polskie na podstawie wcześniejszych przepisów, zachowują je. Osoby, którym zostało przyznane polskie obywatelstwo, na podstawie wcześniejszych przepisów, zachowują je pod warunkiem, że w międzyczasie go nie utraciły.
Ustawa reguluje też szereg innych kwestii takich jak obywatelstwo dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jednego lub obojga rodziców oraz szczegółowy zakres dokumentów wymaganych przy składania wniosku o nadanie obywatelstwa lub uznanie za obywatela.
Nowe regulacje weszły w życie 15 sierpnia 2012 (Dz.U.2012.161)
Autor: Grzegorz Plisz
Artykuł napisany pod kierunkiem adw. Marcina Gorazdy
