Publikacje

Prawo handlowe

Jak zabezpieczyć zapłatę ceny z tytułu umowy zawartej na Ukrainie

Niniejszy krótki przewodnik zawiera ogólne informacje w przedmiocie skutecznych sposobów zabezpieczenia zapłaty ceny z tytułu umowy zawartej na Ukrainie. Informacje zawarte niżej skierowane są głównie do umów sprzedaży i dostawy, natomiast niektóre z nich mogą okazać się użytecznymi w przypadku innych rodzajów umów.

O ile jednym z głównych powodów dla zawierania w umowie postanowień o sposobie zabezpieczenia płatności z tytułu umowy jest ochrona strony umowy przed działaniem w złej wierze jej kontrahenta, o tyle najbardziej efektywnymi sposobami są te, które zezwalają na całkowite wykluczenie ryzyka takiego działania przez drugą stronę umowy.

1. Zaliczka

Najprostszą i jedną z najbardziej skutecznych metod dla zagwarantowania terminowej zapłaty jest zapłata zaliczki warunkującej otrzymanie towarów. Taka „przedpłata” jest praktyką powszechnie stosowaną w biznesie, szeroko wykorzystywana jest w postanowieniach dotyczących zapłaty ceny w umowach sprzedaży, dostawy czy usług. Jeśli chodzi o ustawowe limity określające maksymalną wysokość kwoty zaliczki, to takich w prawie ukraińskim w istocie brak, co oznacza, iż jej wysokość sięgać może nawet 100% ceny towarów. Naturalnie, w sytuacji gdy kwota przedpłaty jest niższa niż 100% ceny, zapłata jest zapewniona wyłącznie w zakresie kwoty zapłaconej, natomiast pozostała płatność zabezpieczona nie jest.

Skorzystanie z przedpłaty szczególnie poleca się w przypadku umów zawieranych z nowym kontrahentem, gdzie wzajemny poziom zaufania obu stron nie jest szczególnie wysoki. W przypadku umów dostawy natomiast, przedpłata może zostać dokonana w ratach odpowiednio do ilości dostarczonych towarów.

Należy mieć jednak na uwadze, iż dla kupującego (nabywcy) przedpłata jest jedną z najbardziej ryzykownych form rozliczeń. W związku z powyższym, kupujący (nabywca) może oczekiwać od sprzedającego (zbywcy) odpowiedniego zabezpieczenia dla zapewnienia jego przedpłaty – w postaci np. gwarancji bankowej.

2. Akredytywa

Innym sposobem, który może należycie zagwarantować ochronę zarówno sprzedającego (zbywcy) jak i kupującego (nabywcy), jest wystawienie akredytywy na okres obowiązywania umowy.

W przypadku rozliczeń w postaci akredytywy, bank kupującego (nabywcy) gwarantuje zapłatę, tudzież powierza bankowi egzekwującemu zapłatę dla sprzedającego (zbywcy) na zasadach i warunkach określonych w akredytywie. Warunki te przewidują najczęściej obowiązek przedłożenia określonych dokumentów potwierdzających dostawę towarów do kupującego (nabywcy). W przypadku wystawienia akredytywy niepokrytej, bank emitujący gwarantuje zapłatę również w przypadku braku środków na rachunku kupującego (nabywcy).

Jako że akredytywa jest zobowiązaniem banku, a nie kupującego (nabywcy), jest wiarygodnym sposobem zabezpieczania zapłaty ceny. Akredytywa potwierdzona przewiduje nadto dodatkowe zobowiązanie po stronie innego, niezależnego banku (bank pośredniczący), który dokonuje płatności we własnym imieniu na rzecz sprzedającego (zbywcy).

Proszę mieć na uwadze, iż akredytywa odwoływalna może zostać odwołana (anulowana) przez bank emitujący (bank kupującego) bez uprzedniego notyfikowania tego faktu beneficjentowi akredytywy, którym zgodnie z umową jest sprzedający (zbywca). Dlatego też, jedynie nieodwołalna akredytywa, która może zostać odwołana  lub zmieniona jedynie za zgodą beneficjenta, jest wiarygodnym sposobem dla zabezpieczenia zapłaty ceny.

3. Zastaw

Zastaw jest jednym z dostatecznie wiarygodnych sposobów zabezpieczenia wykonania wynikających z umowy obowiązków, jednakże użyty może być jedynie gdy kupujący (nabywca) dysponuje odpowiednią własnością, która może stać się przedmiotem zastawu. Poza tym, należy mieć na uwadze, że chociaż co do zasady umowa zastawu na rzeczach ruchomych nie wymaga wpisu do rejestru, to przy obciążeniu własności kilkoma zastawami, pierwszeństwo zaspokojenia będą mieli zastawnicy z zastawu rejestrowego.

Zastaw jest szeroko wykorzystywany w przypadku umów pożyczki dla zabezpieczenia zwrotu kwoty tytułem pożyczki. Zastosowanie znajduje również dla zabezpieczenia przedpłat dokonanych przez kupującego (nabywcę) w przypadku zawierania przedwstępnych umów sprzedaży (np. nieruchomości, praw korporacyjnych).

4. Inne zabezpieczenia

Gwarancja bankowa zazwyczaj udzielana jest na zabezpieczenie w przypadku ustanowienia przez drugą stronę zabezpieczeń (zastaw lub kaucja). Z tego powodu, ich zastosowanie nie jest powszechne.

Kaucja jest zapłatą dokonywaną w celu zabezpieczenia wykonania zobowiązania. Kaucja podlega zwrotowi w podwójnej wysokości w przypadku nienależytego wykonania obowiązków przez wierzyciela, w przypadku natomiast niewykonania zobowiązania przez dłużnika, kaucja pozostaje przy wierzycielu.

Częste zastosowanie kaucja znajduje w przypadku umów przedwstępnych, gdzie udzielana jest na zabezpieczenie zawarcia umowy przyrzeczonej. Zazwyczaj wykorzystywana jest w umowach sprzedaży nieruchomości lub praw korporacyjnych, natomiast zasadniczo nie jest przewidywana w bieżących transakcjach biznesowych, typu dostawy, czy sprzedaż hurtowo-detaliczna.

Prawo zatrzymania oznacza, iż wierzyciel, który zgodnie z prawem posiada rzecz, która następnie przeniesiona powinna być na dłużnika, w przypadku nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika (np. obowiązku zapłaty) wierzyciel ma prawo zatrzymania rzeczy do czasu wykonania zobowiązania przez dłużnika. Postanowienie o prawie zatrzymania nie musi zostać uzgodnione przez strony w umowie, jako że prawo to wynika bezpośrednio z przepisów prawa. Prawo do zatrzymania powstaje z chwilą opóźnienia w świadczeniu dłużnika.

Prawo zatrzymania zastosowanie znajduje przede wszystkim w umowach o roboty budowlane.

5. Inne prawne instrumenty

Chociaż ukraińskie ustawodawstwo cywilne ustanawia instrumenty prawne, które przyspieszają i ułatwiają proces przyszłej egzekucji, np. klauzule arbitrażowe, notarialne poświadczenie umowy, zezwalające na przyszłą egzekucję także w przypadku braku orzeczenia sądowego, natomiast na podstawie orzeczenia sądu arbitrażowego lub złożonego przed notariuszem oświadczenia o poddaniu się egzekucji, to wskazane sposoby wymagają pewnego poziomu współpracy drugiej strony umowy i nie można tu wyłączyć możliwości świadomego opóźniania tego procesu przez kontrahenta. W rzeczywistości, istnieją narzędzia, które prowadzić mogą do opóźnienia, przedłużania itd. procedury odzyskiwania długów również gdy brak ważnych ku temu powodów (apelacja do sądu powszechnego od wyroku sądu arbitrażowego, sprzeciw wobec egzekucji notarialnej). Stąd też trudno uznać je za sposoby w pełni zabezpieczające interesy wierzyciela.

Co więcej, nawet w przypadkach uzyskania korzystnego orzeczenia w arbitrażu czy oświadczenia o poddaniu się egzekucji złożonego przed notariuszem, procedura ich dalszej egzekucji może być długa i nieskuteczna, dlatego, jeśli to możliwe, zaleca się jej unikanie.

Weksel, który może zostać wystawiony jedynie dla rzeczywiście dostarczonych towarów albo usług i który powinien być zagwarantowany w umowie jako sposób zapłaty, również może zostać wyegzekwowany przed notariuszem. Trzeba mieć jednak na uwadze, iż weksle zazwyczaj wykorzystywane są jako instrumenty o charakterze pożyczkowym, rzadziej natomiast jako zabezpieczenie obowiązków wynikających z umowy.

 
Karpov & Stifutin Adwokaci, styczeń 2012

 Materiał niniejszy nie stanowi porady prawnej, nie powinien być uznany za takową i został przygotowany jedynie dla celów ogólnych. Choć dołożono starań, aby zawarte informacje były dokładne i aktualne, osoby zainteresowane skorzystaniem z powyższego poradnika, powinny przed podjęciem lub zaniechaniem jakichkolwiek działań zasięgnąć profesjonalnej porady prawnej. Nie ponosimy odpowiedzialności za stratę, która może powstać w związku z bazowaniem na informacjach zawartych w niniejszym dokumencie.

 

Kontakt: Svetlana Kovalska - Partner
  T: +380 44 233 11 16
  E: svetlana@vkarpov.com.ua

Powrót

newsletter

Zapisz się by zawsze być na bieżąco

czytaj więcej...